De muselmannen van Auschwitz

De Muselmann

In Auschwitz werden ze muselmannen genoemd. Hun geest was al uit het lichaam vertrokken voordat ze dood gingen. ‘De goddelijke vonk is uitgedoofd’ schrijft Primo Levi over de muselmannen. Alleen het lijf leefde nog. Ze stonden daar stil, altijd in dezelfde houding met hangende schouders en keken nergens naar. Misschien leken ze vanuit de verte op biddende moslims.
Muselmannen waren schaduwen, schimmen, onbereikbaar. ‘In hun ogen’, schrijft Levi ‘is niets meer te lezen van een gedachte.’ Muselmannen waren levende doden. Misschien moet je het psychologisch duiden als het uiterste beschermingsmechanisme. Ze konden niet meer geraakt worden. Ze waren er al niet meer.